Len był jedną spośród upraw, którymi zajmowali się nadwiślańscy osadnicy – olendrzy. Ta roślina o szerokim zastosowaniu, zwłaszcza w tradycyjnym rzemiośle włókienniczym, jest głównym wątkiem organizowanego wydarzenia. Wiodącym założeniem programu jest realizacja tzw. „żywego muzeum”, w którym uczestnicy doświadczą tradycyjnych zwyczajów i czynności związanych z przetwórstwem i rękodziełem lnianym, które towarzyszyły naszym przodkom.
Na gości czekają:
Pracownia Rzemiosł Dawnych (Polska Izba Dziedzictwa Kulturowego) – pokazy dawnej obróbki lnu z warsztatami prezentującymi pełen cykl życia roślin włóknistych oraz obróbkę z użyciem tradycyjnych narzędzi m.in. międlicy, cierlicy, kijanki, kołowrotka, wrzeciona i krosna. Pracownia zapewnia udział obserwujących w pokazach dawnego włókiennictwa od zbioru lnu, poprzez jego roszenie, międlenie, do przędzenia i tkania.
Warsztaty rękodzielnicze:
– Tkactwo, jedna z najstarszych dziedzin rękodzieła, która jako zajęcie domowe zachowała się głównie na wsiach i to właśnie tu najdłużej funkcjonowały stare technologie i urządzenia. Współcześnie tradycyjna tkanina zanika, a dla najmłodszego pokolenia jest zupełnie nieznana. Podczas warsztatów instruktor Akademii Małej Sztuki zapozna uczestników z tradycją tkacką w Polsce, z warsztatem tkania na krośnie oraz podstawowymi splotami, aby w efekcie utkać barwną wstążkę – krajkę.
– Filcowanie, najstarsza znana człowiekowi metoda uzyskiwania tkaniny poprzez spilśnianie włókien wełny. Podczas warsztatów uczestnicy poznają proces filcowania pod wpływem wody, mydła, ciepła rąk. Uczestnicy pod okiem instruktora Akademii Małej Sztuki wykonają
z czesanki wełnianej barwny obrazek.
– Batik, tradycyjna technika zdobnicza polegająca na pokrywaniu tkaniny (bawełny, jedwabiu) gorącym woskiem i farbowaniu jej poprzez zanurzanie w barwnej kąpieli. Słowo batik wywodzi się z indonezyjskiego słowa titik lub tik, co oznacza nakapywanie określonej substancji (wosku) na powierzchnię tkaniny, która ma być zdobiona. Batiki to tkaniny unikatowe – poprzez ręczne nakładanie wosku, żadna nie jest taka sama. W Polsce technikę batiku wykorzystywano przy zdobieniu wielkanocnych pisanek oraz spódnic ludowych. W XIX wieku w ludowym farbiarstwie niemal całej Europy upowszechnił się druk batikowy, który w połączeniu z barwieniem w indygo pozwalał uzyskać niebieskie tkaniny z białymi drobnymi wzorami. W czasie zajęć uczestnicy poznają historię batiku, materiały oraz metody pracy. Tematem prac będą batikowe witraże.
– Krawiectwo, początkowo uprawiane przede wszystkim jako zajęcie domowe, samodzielnym zawodem stało się w XIV w. Zawód ten był jednym z najliczniejszych rzemiosł. Dawny warsztat krawiecki był wyposażony w podstawowe narzędzia – igły i nożyce, dodatkowo naparstki chroniące palce, miary krawieckie i żelazko. Maszyny do szycia pojawiły się w warsztatach krawieckich w drugiej połowie XIX w. i były uważane za luksus, na który stać było nielicznych. Początkowo z napędem nożnym, a po drugiej wojnie światowej wyposażone w silniki elektryczne. W ramach prowadzonych warsztatów rzemiosła krawieckiego zostanie zaprezentowana historia maszyny do szycia, odbędzie się pokaz szycia na maszynie Singer, będącej elementem ekspozycji wnętrza chaty olenderskiej – langhoffa z Kępy Karolińskiej. Uczestnicy warsztatów poznają podstawowe ściegi ręczne i własnoręcznie wykonają aplikacje z lnu do dekoracji bawełnianego woreczka.
– Lalka-lnianka, jedna z dawnych i najprostszych lalek z dostępnego materiału: lnu, sitowia, traw i włóczki. Dawniej wiejskie dzieci rzadko otrzymywały kupowane zabawki, więc robiły je samodzielnie z materiałów naturalnych, których pozyskanie było łatwe i nic nie kosztowało. Taka wizja wykonania prostej, ale urodziwej zabawki będzie przyświecała prowadzonemu warsztatowi lalkarskiemu.
– Makrama i inne sploty to propozycja wyplatania makramowych dekoracji wzbogaconych „dotykiem lasu”, jego bogactwem w postaci szyszek, żołędzi, gałązek i lnianych włókien oraz elementów grafiki.
– Eko-biżuteria z elementów „drewna ziemi” czyli gliny łączona splotami kumihimo i makrama. Efektem końcowym warsztatów jest naturalne połączenie ceramiki i tkaniny.
„Zaplątane Opowieści” (Teatrzyk Raz-dwa-trzyk), plenerowy spektakl familijny.
Czy znacie zabawę sznurkową zwaną kocią kołyską? Była kiedyś bardzo popularna. Dzieci bawiące się w parach przekładały sznurki z rąk do rąk tworząc coraz to nowe sznurkowe figury, a każda z nich miała swoją nazwę, historię. Opowieści sznurkowe są znane w wielu kulturach i stanowią jeden z przekazów ustnych. Na oczach widowni opowieść wije się, zaplata i rozplata tworząc las tropikalny z wodospadem, głodnego węża chcącego połknąć księżyc lub porwaną królewnę z jej wybawcą. Spektakl składa się z kilku opowieści sznurkowych , wypełnionych muzyką i piosenkami wykonywanymi na żywo.
Prezentacja i wystawa „Od ziarna do koszuli. Opowieść o lnie w kulturze ludowej”
Podczas spotkania uczestnicy dowiedzą się między innymi: jak i dlaczego szczególną troską otoczona była uprawa lnu, jak praco- i czasochłonnym procesem była obróbka lnu, by uzyskać surowiec w postaci nici, z których następnie trzeba było utkać płótno, a z niego dopiero uszyć koszulę. Zapoznają się z rozmaitymi urządzeniami wykorzystywanymi w tym procesie, takimi jak: międlice, cierlice, klepadła, wijadła, snowadła, motaki, szczotki do tłuściennego i pocześnego czy krosna. A także z wierzeniami związanymi z uprawą lnu i zwyczajami, których należało przestrzegać, by zbiory były udane. Spotkanie poprowadzi kustosz i kierownik Skansenu Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiączeminie Polskim – Magdalena Lica-Kaczan.
Kuchnia olenderska i lniana – uczestnicy wydarzenia będą mieli okazje skosztować m.in. specjałów przygotowanych według tradycyjnych receptur olenderskich czy przysmaków powstałych z wykorzystania siemienia lnianego w kuchni.
Kiermasz wyrobów rękodzielniczych
10.00 – 17.00 Pokazy dawnej obróbki lnu i warsztaty rękodzielnicze
13.00 Prezentacja i otwarcie wystawy Od ziarna do koszuli. Opowieść o lnie w kulturze ludowej
15.00 Spektakl Zaplatane opowieści (Teatrzyk Raz-dwa-trzyk)
Wstęp na całe wydarzenie jest bezpłatny.
Wydarzenie jest dofinansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2022.
