Skansen Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiączeminie Polskim

Muzeum Mazowieckie w Płocku posiada największą obecnie w Polsce kolekcję pamiątek po Olendrach, w tym meble – komody, kredensy, stoły i ławy, często malowane we wzory roślinne, a także narzędzia ciesielskie i sprzęt gospodarski – maselnice, prasy i kotły do wyrobu powideł buraczanych oraz beczki do przechowywania i transportu suszonych owoców.

Pomysł powstania skansenu poprzedzony był działaniami podejmowanymi przez Muzeum Mazowieckie w Płocku już od 2005r., kiedy to odbył się pierwszy wyjazd w „krainę Olendrów” dyrektora Leonarda Sobieraja, pracowników działu etnograficznego Magdaleny Licy-Kaczan i Grzegorza Piaskowskiego oraz pracowników Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Warszawskiego – dr Katarzyny Waszczyńskiej i dr. Tadeusza Baraniuka.

Lata 2011 – 2012 to intensyfikacja badań terenowych i inwentaryzacja nieruchomości. Efektem badań wdrożonych do programu muzeum było m.in. powstanie wystawy planszowej „Osadnictwo olenderskie na Mazowszu”.

25 lipca 2013r. Muzeum Mazowieckie w Płocku dokonało zakupu działki położonej we wsi Wiączemin Polski, o powierzchni 2,27 ha, zabudowanej budynkami nieczynnego kościoła ewangelicko – augsburskiego wybudowanego w 1935r. i szkoły podstawowej. Na działce znajdował się również cmentarz.

Lata kolejne to pozyskanie obiektów – zabytków kultury olenderskiej m.in. meble pokojowe i kuchenne, wyposażenie suszarni i powidlarni, sprzęty związane z przetwórstwem mlecznym, stolarką, maglowaniem. Obiekty te wymagały prac konserwatorskich, które mogły być zrealizowane dzięki funduszom pozyskanym z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W 2015 r. zakończony został projekt „Adaptacja budynku kościoła ewangelicko – augsburskiego w Wiączeminie Polskim na potrzeby Skansenu Osadnictwa Nadwiślańskiego”. Zadanie było współfinansowane ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów wiejskich na lata 2007-2013.

W związku z zakończeniem projektu, 27 czerwca 2015r. w Wiączeminie Polskim odbyła się uroczystość otwarcia kościoła i udostępnienie go do zwiedzania. Wydarzenie to zbiegło się z corocznym Świętem Jana, które uświetniliśmy nabożeństwem ekumenicznym oraz wykładem Jerzego Szałygina  pt. Osadnictwo holenderskie w okolicach Płocka. Uroczystość zakończyły występy zespołów i tradycyjne puszczanie wianków na Wiśle.

Kolejnym etapem działań była rozbudowa infrastruktury muzealnej, przeniesienie oryginalnych  olenderskich budynków, wyposażenie ich i przystosowanie do zwiedzania w ramach projektu: „ Rozbudowa dostępności do zasobów kultury poprzez ich rozwój i efektywne wykorzystanie” pn. „Rozbudowa Skansenu Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiączeminie Polskim”

Obecnie na terenie Skansenu można zobaczyć wyremontowany dawny kościół ewangelicko–augsburski, pobliski odnowiony cmentarz, a także typowe dla osadnictwa olenderskiego zabudowania gospodarskie wraz z wyposażeniem: jednobudynkowy tzw. langhoff, łączący część mieszkalną ze stodołą i oborą, który został przeniesiony z miejscowości Kępa Karolińska oraz, pochodzący z miejscowości Białobrzegi, zespół obiektów składający się z budynku mieszkalnego, stodoły oraz budynku powidlarni, służącej także jako suszarnia owoców. Wyremontowany został także istniejący budynek szkoły. We wnętrzach budynków powstały stałe ekspozycje prezentujące tradycyjne ich wyposażenie, oczywiście olenderskie, zarówno w części mieszkalnej, jak choćby sypialnia, jak również w części gospodarczej, gdzie znalazł się sprzęt rolniczy.  Wszystkie pamiątki po Olendrach zostały pozyskane od mieszkańców dawnych olenderskich osad w trakcie badań terenowych.

Zwieńczeniem działań było oficjalne otwarcie Skansenu Osadnictwa Nadwiślańskiego w Wiączeminie Polskim, które odbyło się 14 października 2018 roku, podczas którego nowopowstały oddział Muzeum Mazowieckiego odwiedziło kilka tysięcy osób z całego kraju.

Obecnie Skansen oraz wydarzenia w nim organizowane cieszą się ogromnym zainteresowaniem odwiedzających chcących zagłębić historię osadnictwa przybyszów z Fryzji, Flandrii i Niemiec, którzy osiedlali się na tych terenach od XVII do połowy XIX wieku.